Zaburzenia dyzartryczne – cechy i rodzaje dyzartrii

Dyzartria (bądź dysartria) jest objawem zaburzeń zachodzących w procesie, jakim jest mówienie. Zakłócenia te są wynikiem nieprawidłowej pracy o podłożu neurologicznym. Dyzartria dotyka sfery wykonawczej języka, jest związana z artykulacją, fonacją, rytmem, tempem, intonacją oraz akcentem. Jeśli dyzartrii nie towarzyszą zmiany na przykład z zakresu afazji czy demencji, to rozumienie mowy funkcjonuje prawidłowo.

Cechy charakterystyczne dyzartrii

• Pacjent deformuje głoski oraz upraszcza grupy spółgłoskowe
• Pacjent może realizować głoski ustne nosowo (hipernosowość)
• Pacjent podczas swoich wypowiedzi wykazuje nieprawidłowe tempo mowy
• Pacjent może mieć także skrócony czas fonacji lub mówić na wdechu
• Głos pacjenta staje się monotonny, ochrypły, matowy, cichy, jest pozbawiony dźwięczności
• Pojawiają się także nieregularne przerwy w emisji głosu
• Mogą pojawić się także problemy z połykaniem nagromadzonej śliny podczas artykulacji
• Skłonność do chrypy, kaszlu, mrowienia, drętwienia, „przebiegającego prądu”

Artykulacja

Biorąc pod lupę artykulację w mowie dyzartrycznej możemy zauważyć dominację zaburzeń głosek wargowych (p, b, f, w), co jest spowodowane niedowładem mięśnia okrężnego warg. Pacjent może także wykazywać kłopot w wymowie głosek podniebiennych (k, g, h) spowodowany niedowładem podniebienia miękkiego, które podczas artykulacji tych głosek powinno być ruchome. Ostatnim z przykładów jest kłopot z prawidłowym poruszaniem mięśnia języka, co prowadzi do problemów z artykulacją niektórych głosek. Ponadto w mowie pacjenta dyzartrycznego pojawiają się liczne substytucje oraz elizje głosek.

Rodzaje dyzartrii

Dyzartrię klasyfikuje się ze względu na lokalizację problemu bądź jego objaw.

1. Dyzartria wiotka – pacjent skarży się na osłabienie mięśni np. żuchwy, ust, policzków, języka.
2. Dyzartria spastyczna – jest przeciwieństwem dyzartrii wiotkiej, w tym przypadku dochodzi do hipertonii, która ma charakter spastyczny. Pacjent podczas artykulacji bardzo często rozciąga słowa, ciężko mu się je wymawia, mowa jest spowolniona.
3. Dyzartria ataktyczna – pojawia się niezborność ruchowa, pacjent ma problem z kierunkami koordynacji ruchów, między innymi ruchami sekwencyjnymi oraz symultanicznymi.
4. Dyzartria hiperkinetyczna – pojawiają się mimowolne ruchy w obrębie różnych części ciała. Ruchy te mogą być szybkie np. pląsawiczne, bądź powolne np. ruchy wężowe.
5. Dyzartria mieszana