Seplenienie międzyzębowe polega na artykułowaniu głosek z językiem wysuwającym się między zęby. Jest to wada najczęściej spotykana wśród dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Niestety wada ta pomimo dużej częstotliwości występowania nie jest łatwa do rozgryzienia. Posiadać może bowiem wiele przyczyn, którym warto byłoby się przyjrzeć zanim rozpoczniemy pracę nad głoskami.
Przyczyny seplenienia międzyzębowego
Po pierwsze nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka, czyli język ułożony płasko na dnie jamy ustnej. Niesie ona za sobą drugą wadę, a mianowicie nieprawidłowe połykanie. Wówczas pacjent połyka ślinę/ płyn/ kęs pokarmowy z językiem na dole. Nie jest to fizjologiczne, gdyż podczas tej czynności nie powinny brać udziału wargi (zaciskanie) lecz język (ułożony na górze) powinien wykonać całą pracę.
Po drugie zbyt długi używanie smoczka, który rozleniwia język i przyzwyczaja go do ułożenia na dole. Im dłuższe używanie smoczka tym bardziej utrwalony nieprawidłowy nawyk.
Po trzecie przerośnięte migdały. Jeśli dziecko ma przerośnięte migdałki to jego organizm potrzebuje się dotlenić. Dziecko próbuje wówczas oddychać ustami, więc buzia jest cały czas otwarta. Nie pracuje język, lecz leży na dnie jamy ustnej, policzki stają się wiotkie, powstaje wada zgryzu, wysklepia się podniebienie.
Po czwarte niska praca artykulatorów i niemożność wykonywania precyzyjnych ruchów językiem. Dlatego w tym przypadku pracę należałoby rozpocząć od usprawnienia języka, ćwiczeń pionizacji, odpowiednim ułożeniu warg, prawidłowym napięciu mięśniowym. Warto zwrócić także uwagę, jak wygląda wędzidełko podjęzykowe i czy nie jest przypadkiem zbyt krótkie, co doprowadza do ograniczenia ruchów języka.
Jakich głosek dotyczy seplenienie międzyzębowe?
Klasyczne seplenienie międzyzębowe dotyczy głosek z trzech szeregów:
- syczącego: s, z, c, dz
- szumiącego: sz, rz, cz, dż
- ciszącego: ś, ź, ć, dź
Często spotyka się także język uciekający przed zęby w przypadku artykulacji „t”, „d”, „n”. Zdarzyło mi się doświadczyć także międzyzębowego „l”.
Terapia logopedyczna na seplenienie międzyzębowe
Kiedy okaże się, że przyczyną międzyzębowości może być nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka oraz połykanie typu niemowlęcego, jest to znak, że od tego należy rozpocząć terapię.
Kiedy dziecko zacznie stosować się do naszych zaleceń (oczywiście nie objedzie się tutaj bez stałej kontroli oraz udziału rodzica, gdyż terapia połykania powinna odbywać się codziennie) można przejść do nauki nowego wzorca realizacji poszczególnej głoski.
W przypadku seplenienia międzyzębowego logopedzi zaczynają często od wywołania głosek, które wymagają ułożenia języka za górnymi zębami (pionizacja). Wówczas język uczy się nowego wzorca. Poza tym łatwiej jest utrzymać język za górnymi zębami niż za dolnymi 🙂
Zobacz film: Czym jest seplenienie i jakie są jego przyczyny?
Nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka, zbyt długie używanie smoczka, przerośnięte migdały, niska praca artykulatorów i niemożność wykonywania precyzyjnych ruchów językiem.
Seplenienie dotyczy głosek z trzech szeregów – syczącego, szumiącego i ciszącego.
Początkowo wywołanie głosek, które wymagają ułożenia języka za górnymi zębami (pionizacja). Wówczas język uczy się nowego wzorca.
