Rotacyzm – nieprawidłowa wymowa głoski „r”

Rotacyzm inaczej zwany reraniem to nieprawidłowa artykulacja głoski „r”. Głoska „r” pojawia się u dzieci między 5, a 7 rokiem życia. Brak umiejętności wypowiadania powinno zasugerować rodzicowi wizytę u logopedy.

Jak prawidłowo realizować głoskę „r”?

Głoska „r” zakwalifikowana jest jako ustna (powietrze przepływa przez usta), dźwięczna (kładąc dwa palce na krtań wyczuwamy wibrację), półotwarta (nie ma swoich odpowiedników bezdźwięcznych), przedniojęzykowo-dziąsłowa (język zbliżony jest do wałka dziąsłowego) i twarda (nie zmiękczamy jej). Poprawne wymawianie „r” następuje wówczas, gdy język drga, dotykając jednocześnie wałka dziąsłowego. Każde inne miejsce drgania jest uważane za nieprawidłowe i wymaga skorygowania wady.

Jaka jest fizjologiczna droga poprawnej artykulacji „r”?

Prawidłowe artykułowanie głoski „r” składa się z kliku naturalnych fizjologicznie etapów :

1. W okresie niemowlęcym (2-3 miesiąc życia) pojawia się tzw. okres gardłowy zwany głużeniem – jest to druga faza (zaraz po krzyku) przygotowująca dziecko do mówienia. Są to dźwięki z reguły gardłowe, tylnojęzykowe min. „khi”, „agu”, „ebw”, „tli”
2. Zamiana „r” na „j”, gdzie dziecko zamiast rower powie „jowej”. Jest to naturalne u małych dzieci.
3. Po pewnym czasie „jowej” przekształci się w „lowel”, to właśnie ta zamiana głosek jest najbardziej pożądana przez logopedów, a zarazem najbardziej naturalna dla rozwoju mowy dziecka („l” posiada to samo miejsce artykulacji co „r”)

Aby artykulacja głoski „r” przebiegała w sposób harmonijny ważne jest, aby poprzedzić ją właściwą wymową głosek sz-ż-cz-dż.

Wyróżnia się kilka rodzajów rotacyzmu

1. Wargowy – pacjent wprawia w drgania wargi
2. Między-zębowy – podczas artykulacji język wysuwany jest między zęby i odbija się od ich krawędzi
3. Wargowo-zębowy – język wykonuje drgania zbliżając się do górnej lub dolnej wargi
4. Policzkowy – Język umieszczony jest w jamie ustnej, z kolei strumień powietrza wprawia w ruch policzek
5. Boczny – w drgania wyprowadzona jest jeden bądź dwa boki języka, ponieważ powietrze przedostaje się między krawędziami bocznymi języka
6. Gardłowy – francuskie „r”

Do nieprawidłowych artykulacji zalicza się także tzw. „r” jednouderzeniowe.

Jakie mogą być przyczyny rotacyzmu?

• Niska sprawność języka (np. pionizacja języka)
• Nieprawidłowe wzorce z otoczenia
• Nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych
• Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe
• Zaburzony słuch fonematyczny

Zobacz film: Czym jest rotacyzm? Przyczyny i rodzaje rotacyzmu