„Moje dziecko nie mówi, a jego rówieśnicy zaczynają komunikować się zdaniami”, „Mówi tylko kilka wyrazów i sylab, a przecież w Internecie piszą, że powinien wymawiać 300”. Każdy logopeda na pewno zna tego typu historie. Po pomoc coraz częściej zgłaszają się mamy z dziećmi, które nie rozpoczęły jeszcze trzeciego roku życia. Coś je niepokoi, czują się niepewnie. Bardzo dobrze, lepiej dmuchać na zimne i odpowiednio wcześnie wspierać rozwój dziecka, niż przyjść za późno.
O opóźnionym rozwoju mowy pisałam kilka miesięcy temu, chciałabym jednak ten temat nieco zgłębić, ze względu na spore zainteresowanie. W dzisiejszym artykule wezmę pod lupę etapy rozwoju mowy, wskaźniki ORM oraz przyczynowe klasyfikacje ORM.
Etapy rozwoju mowy
Etapy rozwoju mowy dziecka do 6 roku życia pojawiły się już na moim blogu. Dzisiaj zaprezentuję Państwu proces nabywania mowy według Kaczmarka oraz Porayskiego. Zdania obu Panów są dość odmienne.
Leon Kaczmarek uważa, że kształtowanie mowy można podzielić na pięć bardzo istotnych etapów. Pierwszym z nich jest etap przygotowawczy tzn. prenatalny, który zachodzi, gdy dziecko znajduje się w brzuchu matki. Drugim etapem jest okres melodii, który trwa do pierwszego roku życia. W tym etapie pojawia się zarówno głużenie jak i gaworzenie. Trzeci jest etap wyrazu i trwa on od pierwszego do drugiego roku życia. Następnie rozpoczyna się etap zdania, który w wieku trzech lat przekształca się w swoistą mowę dziecięca, która trwa do siódmego roku życia.
Porayski z kolei uważa, że etap rozwoju mowy należy podzielić na:
- Stadium niemowlęctwa, które trwa od 9 do 12 miesiąca życia
- Pierwsze stadium komunikacji językowej w postaci werbalnej, które trwa do 36 miesiąca życia
- Drugie stadium komunikacji językowej w postaci werbalnej, które trwa od 36 miesiąca życia do 6-7 roku życia
- Komunikacja wczesnoszkolna rozpoczynająca się między 6, a 7 rokiem życia, trwająca do 10 / 12 roku życia
Wskaźniki ORM
W przypadku oceny występowania Opóźnionego Rozwoju Mowy bierze się pod uwagę kilka wskaźników, a należą do nich między innymi:
- Ilość oraz jakość dźwięków wypowiadanych przez dziecko
- Rozumienie przez dziecko wypowiedzi napływających do niego z otoczenia
- Rozumienie poleceń
- Jakość gryzienia, żucia, połykania
- Wspólne pole uwagi, kontakt wzrokowy z terapeutą
- Odpowiedni tor oddechowy
- Słownik bierny i czynny, umiejętność stosowania słów zastępczych, jakość gramatyczna wypowiedzi
Granica, od której liczy się opóźnienie mowy stanowi 6 miesięcy. Do 6 miesięcy opóźnienia rozumie się jako kwestie indywidualnego rozwoju. Po 6 miesiącach jako ORM, co oczywiście nie oznacza, że dziecko z tego nie wyrośnie.
Przyczyny ORM
- ORM może być następstwem uszkodzenia narządu mowy np. rozszczepu wargi i/lub podniebienia
- ORM może pojawić się w skutek niedosłuchu lub uszkodzenia narządu wzroku
- ORM pojawia się u dzieci, które nie mają motywacji do komunikacji za pomocą mowy np. w rodzinach głuchoniemych
- ORM jest często następstwem uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego oraz u dzieci z niepełnosprawnością umysłową
- ORM występuje wśród dzieci z rodzin skrajnie patologicznych
