Logopeda dla dorosłych – czy warto wybrać się na terapię?

Dotychczas większość wpisów na blogu odnosiła się do terapii logopedycznych dzieci. Skupmy się teraz na dorosłych, którzy również bardzo często korzystają z usług logopedy. Terapia dla dorosłych bywa zazwyczaj dłuższa niż w przypadku dzieci, których mózg jest bardziej plastyczny i podatny na uczenie się. Nie oznacza to jednak, że u dorosłych logopeda nie widzi efektów terapii – wręcz odwrotnie – wyniki są bardzo dobre.

Wady wymowy

Do logopedy zgłaszają się osoby, które są niezadowolone ze swojej wymowy. Zazwyczaj są to pacjenci, którzy:

• Chcą w sposób poprawny artykułować daną głoskę. Do najpopularniejszej wady wymowy u dorosłych zaliczany jest rotacyzm – czyli nieprawidłowa wymowa głoski „r”. Dla przykładu, może to być wymowa tak zwanego francuskiego „r”, jednouderzeniowego, opuszczanie trudnej głoski bądź jej zniekształcona wymowa. Rotacyzm bywa kłopotliwy w sytuacjach oficjalnych, kontaktach biznesowych czy wymianie danych personalnych (np. Renata Rakowska).
• Mają kłopot z wymawianiem całego szeregu (np.”s”, „z”, „c”, „dz” – seplenienie)
• Pojawia się u nich problem nosowania (powietrze podczas artykulacji przechodzi przez nos, zamiast przez usta)
• Występuje mowa bełkotliwa, niezrozumiała dla odbiorcy

Wady wymowy u dorosłych mogą wpływać negatywnie na jakość życia pacjenta – hamować kontakty społeczne, co znajduje swoje odzwierciedlenie w życiu zawodowym oraz prywatnym.

Jąkanie u dorosłych

Jąkanie, czyli nieprawidłowy rytm mowy (częste pauzy, powtarzanie dźwięków, sylab, zacinanie się), któremu często towarzyszą różnego rodzaju tiki, ruchy, grymasy. Jąkającego charakteryzuje występowanie nieprawidłowego toru oddechowego, co zaburza płynność wymowy. Mowa staje się cicha, niewyraźna, zaburzony jest także jej rytm oraz tempo. Jąkanie ma ogromny wpływ na kontakty społeczne. Człowiek jąkający się traci pewność siebie, izoluje się od społeczeństwa. Nawet najprostsze, codzienne czynności takie jak robienie zakupów, rozmowa przez telefon – sprawiają mu ogromne trudności. Przyczyny jąkania nie zostały jasno określone. Często przyczyną jąkania może być uraz psychiczny oraz problemy emocjonalne. Z czasem przekształca się w strach przed mówieniem, obawę przed kompromitacją. Jąkający stwierdza, że nie będzie komunikował się głosem, zamyka się w sobie. Jąkanie można jednak wyeliminować w gabinecie logopedycznym stosując odpowiednie ćwiczenia artykulacyjne oraz oddechowe. Niestety zdarza się, że jąkanie pomimo zadowalających efektów terapii logopedycznej, po jakimś czasie powraca.

Dykcja

Dykcja, czyli tak zwany trening mowy zrozumiałej. Nauka poprawnego wymawiania głosek, wyrazów, zdań w odpowiednim tempie i intonacji. Pod hasłem dykcja kryje się także znajomość zasad kultury żywego słowa oraz sprawne narządy artykulacyjne. Poprawna dykcja niezbędna jest w zawodach takich jak śpiewak, aktor, ksiądz, prezenter, ponieważ powinni prezentować nienaganną wymowę, gdyż są osobami publicznymi. Logopedzi używają wielu metod do nauki dykcji. Jedną z nich jest użycie korka po winie. Metoda polega na ułożeniu korka między dolne i górne siekacze. Początkowo pacjent czyta podany tekst z korkiem w ustach, po jakimś czasie (5 – 15 minutach) korek zostaje wyciągnięty. Podczas czytania pacjent powinien starać się mówić bardzo wyraźnie, skupiając się na pracy języka. Po usunięciu korka okazuje się, że mowa staje się dużo bardziej wyraźna. Do ćwiczeń na dykcję logopedzi wykorzystują trudne artykulacyjnie rymowane wierszyki, tak zwane łamańce językowe.

Afazja u dorosłych

O afazji więcej szczegółowych informacji znajdziecie w moim artykule „Co to jest afazja i jaki jest mechanizm jej powstawania?„. Afazja definiowana jest jako zaburzenie lub utrata mowy wcześniej opanowanej, spowodowanej uszkodzeniem struktur mózgowych. Wyróżnia się dwa rodzaje afazji: motoryczną (zachowane rozumienie, mowa niezrozumiała) oraz sensoryczną (utrata rozumienia, mowa zrozumiała). Afazja występuje najczęściej u dorosłych po przebytych udarach mózgu (wylew krwi do mózgu bądź udar niedokrwienny), urazach czaszki (np. spowodowanych w wyniku wypadku komunikacyjnego), guzach mózgu (np. wycięciu guza mózgu) i wiele innych. Pacjenci z afazją tracą zdolność do swobodnego komunikowania się. Wykazują problemy z wyrażaniem własnych uczuć i potrzeb. Często afazji towarzyszą także stany depresyjne. Obu rodzajom afazji towarzyszą stany amnestyczne, pacjent nie pamięta danego słowa, dlatego opisuje je, starając się wytłumaczyć co ma na myśli np. pszczoła – określana jako owad, który lata i wytwarza miód. Na szczęście ludziom z afazją można pomóc. Nawet najcięższa postać afazji może nieść za sobą widoczną poprawę i coraz to większe zadowolenie pacjenta.

Emisja głosu

Emisja głosu to proces wytwarzania głosu w mowie oraz w śpiewie. Pacjent poznaje podstawowe techniki oddechowe, nabywa umiejętność płynnego wypowiadania się oraz panowania nad własnym głosem. Logopeda zaleca pacjentowi wykonywanie ćwiczeń artykulacyjnych, oddechowych, fonacyjnych oraz rezonacyjnych. Na zaburzenia głosu wpływają czynniki:

• Nadmierny hałas
• Suche, zanieczyszczone powietrze
• Zła postawa pacjenta
• Emocje
• Obniżona sprawność psychofizyczna

Ćwiczenia polecane są nauczycielom, którzy na co dzień pracują głosem, śpiewakom, aktorom. Na ćwiczeniach z emisji głosu pojawiają się pacjenci z tak zwanymi guzkami śpiewaczymi, przerostem fałdów głosowych, niedowładem mięśni odpowiadających za pracę fałdów głosowych. Dorosły pacjent nie powinien obawiać się wizyty u logopedy. Ćwiczenia logopedyczne dostosowywane są do wieku pacjenta. Do logopedy nie jest wymagane skierowanie. Należy pamiętać, że na ćwiczenia nigdy nie jest za późno!

Zobacz film: Logopeda dla dorosłych – czy warto wybrać się na terapię?