Słowo kinestezja oznacza czucie. W logopedii czucie to związane jest z określonymi ruchami języka, umiejętnością rozpoznania właściwego miejsca artykulacji niezbędnego do prawidłowej realizacji głosek. Kinestezja to czucie napięcia mięśniowego, a więc informacja docierająca z obwodu. Za kinestezję artykulacyjną odpowiedzialna jest lewa półkula mózgu.
Na kinestezję artykulacyjną bez wątpienia wpływa słuch fonemowy. Jeśli jest on dobrze wykształcony pozwala na różnicowanie słuchowe głosek. Dziecko z zaburzonym słuchem fonemowym ma problem z rozróżnieniem słuchowym opozycji głosek. Może nie słyszeć różnicy między słowami kasza – kasa, góra – kura, Tomek – domek. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, uniemożliwiona jest wówczas prawidłowa artykulacja.
Ćwiczenia kinestezji w obrębie aparatu artykulacyjnego polegają na licznych powtórzeniach głosek w celu wyczucia różnicy w ułożeniu artykulatorów np.
- s- język na dole, czubek na dolnymi zębami, zęby złączone, usta w szeroki uśmiech
- sz- język na górze, czubek za górnymi zębami, zęby złączone, usta w tak zwany ryjek
Bardzo poglądowo przedstawię kolejność ćwiczeń. Wymawiamy wielokrotnie s-sz-s-sz-s-sz, aby poczuć różnicę w ułożeniu. Następnie sa-sza-sa-sza-sa-sza (…) esz-es-esz-es-esz (…) osa-osza-osa-osza (…) Po ćwiczeniach wstępnych (akurat tutaj prezentowałam opozycję s-sz) można przejść do wyrażeń dwuwyrazowych, które mają w swoim bliskim sąsiedztwie trudne głoski.
Poniżej kilka wyrażeń do ćwiczeń kinestezji artykulacyjnej (znalezione w internecie)
- Skrzynka pocztowa
- Znaczek pocztowy
- Czysta chusteczka
- Wieże zamczyska
- Błyszczące gwiazdy
- Srebrzysty księżyc
- Czerstwa bułeczka
- Zaczarowana muzyka
- Zmęczony kosmita
- Sklep muzyczny
- Stare skrzypce
- Najstarsza siostrzenica
- Skoczna muzyka
- Zagraniczna pocztówka
- Zmieszany pasażer
- Skoczek skacze
- Smolna szczapa
- Czasami rzucają
- Szczekający szczeniak
- Czesać na jeża
- Jeż kolczasty
- Miasto Zgierz
