Jąkanie to zaburzenie mowy objawiające się licznymi powtórzeniami, przedłużeniami lub zacinaniem się (tak zwanymi pauzami) podczas mówienia, co zakłóca prawidłowy rytm wypowiedzi.
Przyczyny jąkania
Jąkanie podobnie jak i inne zaburzenia mowy może mieć wiele przyczyn. Jąkanie może być spowodowane zarówno występowaniem nieprawidłowej pracy mięśni, zaburzoną fazą oddychania, nieskoordynowaną pracą aparatów: artykulacyjnego, oddechowego i fonacyjnego. Często jąkanie pojawia się po doznaniu silnego przeżycia w okresie dzieciństwa. W efekcie dochodzi do lęku przed mówieniem, który może odbijać się na relacjach społecznych.
Nieprawidłowa praca mięśni (skurcze), mogą obejmować zarówno mięśnie artykulacyjne, fonacyjne, oddechowe, fazę wdechu jak i wydechu. Skurcze doprowadzając do zaburzeń w oddychaniu powodują, że pacjent mówi na wdechu lub jego oddech podczas rozmowy jest nieregularny.
Rodzaje jąkania
Jąkaniu bardzo często towarzyszy wyraźna mimika twarzy oraz współruchy całego ciała. Jąkanie występuje pod postacią kloniczną, gdzie pacjent powtarza dźwięk np. po… po… po… pomidor. Jest to jedna z łagodniejszych form jąkania i często nieuświadomiona. Drugą odmianę jąkania nazywa się toniczną. Polega ona na zacinaniu się i wysiłkowym realizowaniu głoski lub całego słowa. Ostatnim rodzajem jest jąkanie mieszane, zwane inaczej kloniczno – tonicznym.
Stopień nasilenia jąkania
- Zaburzenia dotykają maksymalnie 5 % słów, pauzy w mówieniu trwają nie dłużej niż jedną sekundę, nie występują tiki – jąkanie łagodne
- Zaburzenia dotykają od 5 do 8 % słów, a napięcie mięśniowe podczas artykulacji zaczyna doskwierać, brak tików – jąkanie umiarkowane
- Zaburzenia dotykają od 12 do 25 % słów, napięcie mięśniowe oraz tiki podczas artykulacji jest widoczne dla rozmówcy, pauza może trwać nawet 5 sekund, mowa jest ciężko zrozumiała dla rozmówcy – jąkanie znaczne
- Zaburzenia dotykają ponad 25 % słów, pauzy trwają ponad 5 sekund, nadmierna ilość tików i grymasów – jąkanie głębokie
Dlaczego dziecko zaczęło się jąkać?
- Czynnik dziedziczny – większe prawdopodobieństwo wystąpienia jąkania ma dziecko, u którego w rodzinie wystąpiły podobne objawy
- Naśladownictwo – jeżeli u dziecka w rodzinie np. ojciec się jąka, występuje bardzo duże prawdopodobieństwo, że dziecko poprzez naśladownictwo nauczy się jąkać, traktując to jako wzór do naśladowania
- Czynnik psychologiczny – wystąpienie w życiu dziecka urazu czy traumatycznego wydarzenia np. rozwód rodziców, wypadek samochodowy, śmierć członka rodziny
- Ponadto badacze wyróżniają także czynniki nieco bardziej szczegółowe tj: opóźniony rozwój mowy, uszkodzenia mózgu, nadmierna kontrola dziecka pod względem mówienia, lęki i frustracje.
Na koniec artykułu zachęcam do obejrzenia krótkiego, animowanego filmiku na temat jąkania:
Jąkanie może być spowodowane zarówno występowaniem nieprawidłowej pracy mięśni, zaburzoną fazą oddychania, nieskoordynowaną pracą aparatów: artykulacyjnego, oddechowego i fonacyjnego.
Jąkanie występuje pod postacią kloniczną oraz toniczną.
Może to być czynnik dziedziczny, naśladownictwo, czynnik psychologiczny, a także opóźniony rozwój mowy, uszkodzenia mózgu, nadmierna kontrola dziecka pod względem mówienia, lęki i frustracje.
