Co się kryje pod pojęciem lateralizacji?

Pod skomplikowanym pojęciem lateralizacja kryje się dominacja prawej lub lewej ręki, nogi, oka, ucha, podczas wykonywania poszczególnych czynności. Uważa się, że lateralizacja ma bardzo istotny wpływ na rozwój półkul mózgu, gdzie przewagę powinna stanowić lewa półkula mózgu, gdyż jest ona odpowiedzialna za przetwarzanie języka i rozwój mowy. Zatem, jeśli proces lateralizacji nie zostanie w odpowiednim czasie zakończony, mogą pojawić się problemy z tempem opanowywania języka przez dziecko.

Kiedy jest odpowiedni czas na przeprowadzenie badania lateralizacji u dziecka?

Dobrze, jeżeli lateralizację określi się stosunkowo wcześnie. Pierwsze preferencje dziecka można zaobserwować około pierwszego roku życia, gdzie maluch zaczyna wskazywać rzeczy palcem. Badanie ręki można przeprowadzić około drugiego roku życia. Nie jest ono skomplikowane, gdyż polega na obserwacji dziecka podczas wykonywania różnych czynności. Interesuje nas to, czy podczas ich wykonywania dominuje lewa czy prawa strona. Każdą próbę należy powtórzyć minimalnie trzy razy.

• Ręka – kolorowanie, rolowanie plasteliny, rzucanie kostką, mieszanie, wycinanie, okręcanie i wiele innych.
• Noga – skakanie na jednej nodze, kopanie piłki, stanie na jednej nodze „Bocian”, wchodzenie po schodach (która noga idzie pierwsza).
• Lateralizacja, jak już wcześniej wspomniałam, nie dotyczy, jedynie ręki i nogi. Także jedno z oczu oraz ucho człowieka, jest dominujące. W przypadku określania lateralizacji oka i /lub ucha należy wstrzymać się do trzeciego roku życia, ponieważ bardzo istotne jest, aby dziecko poprawnie zrozumiało polecenie.
• Oko – patrzenie przez lornetkę, zaglądanie przez dziurkę od klucza, zaglądanie do szklanek butelki (nieprzeźroczystej).
• Ucho – szum muszelki, tykanie zegarka, można także usiąść naprzeciw dziecka i zasugerować, że chce mu się coś powiedzieć ‘na ucho”.

Jaka jest różnica między lewą, a prawą półkulą?

Wybór dominującej ręki u dziecka pozwala na odpowiednie ukształtowanie się lewej półkuli mózgu i jej funkcjonowanie jako dominującej. Lewa półkula jest odpowiedzialna za zadania językowe. Prawa półkula nie poradziłaby sobie tak dobrze z kwestiami językowymi, ponieważ jest obszarem przetwarzającym zadania przestrzenne, opracowującym dane holistyczne. Prawa półkula w odróżnieniu od lewej pracuje na zasadzie podobieństw, dlatego informacje, które są mało zróżnicowane, odbierane są przez nią jako identyczne.

Dlaczego oburęczność nie jest korzystna dla rozwoju?

Okres lateralizacji powinien zostać zakończony około trzeciego roku życia. Dlatego też, jak wyżej wspomniałam diagnozę należy przeprowadzić około drugiego roku życia dziecka. Zdarza się, że dzieci przez dłuższy czas wykazują przejawy oburęczności (np. w przypadku dzieci autystycznych). Oburęczność wpływa niekorzystnie na koncentrację, wzmaga nadaktywność ruchową, objawia się w problemach z zasypianiem. Problemy można zaobserwować także podczas czynności ubierania się.

Z kolei z logopedycznego punktu widzenia, dzieci oburęczne mają kłopot z zapamiętaniem nowego słownictwa, artykulacją, rozumieniem poleceń. Z łatwością zapamiętują teksty reklam, ponieważ towarzyszy im melodia, z niechęcią słuchają tekstów czytanych. Wykazują kłopot z różnicowaniem głosek do siebie podobnych, samodzielnym zadawaniem pytań.

Co w przypadku, gdy nie można ustalić ręki dominującej?

W tym przypadku należy wspierać rozwój prawej ręki. Jeśli po jakimś czasie okaże się, że dziecko preferuje lewą rękę, nie zmuszamy go do posługiwania się prawą, lecz szanujemy jego wybór.