Autyzm – zaburzenia mowy i cechy charakterystyczne spektrum autyzmu

Autyzm pojawia się w okolicach trzydziestego miesiąca życia małego dziecka. Autyzm nie jest, jak niektórzy uważają chorobą, lecz głębokim, całościowym zaburzeniem. Przyczyny autyzmu wciąż nie są znane, pomimo tego, że przypadków występowania jest coraz więcej. Prawdopodobnie podłoże autyzmu stanowi defekt neurologiczny. Do prawdopodobnych przyczyn można zaliczyć dziecięce porażenie mózgowe, uwarunkowania genetyczne, urazy okołoporodowe, toksoplazmozę, szczepionki itp. Niektórzy mówią – na autyzm się nie choruje, autyzm się ma. Dzieci ze spektrum autyzmu nie różnią się wyglądem od swoich rówieśników. Różni ich jedynie to co w środku – głęboka pustka bądź bogactwo przeżyć wewnętrznych.

Co charakteryzuje spektrum autyzmu?

1. Autystycy unikają kontaktów społecznych, najlepiej czują się sami ze sobą. Co ważne, nawet kontakty z najbliższymi im osobami – rodzicami – są ograniczone. Dzieci te nie patrzą w oczy (bądź patrzą, ale wzrok ich jest obojętny, bez wyrazu, bez głębi), ponieważ mają ogromną trudność z interpretowaniem informacji, która z nich płynie. Dzieci autystyczne unikają także doznań czuciowych jak na przykład przytulanie.
2. Dzieci z autyzmem mają obsesyjną potrzebę niezmienności otoczenia. Działają według schematów, niezmiennych planów dnia, chodzą i wracają ze szkoły zawsze tymi samymi drogami, piją tylko z jednego kubeczka. Zmiana schematu może wiązać się z wybuchem agresji, lękiem.
3. Niechęć, brak potrzeby komunikowania się za pomocą słów z innymi ludźmi. O mutyzmie pisałam nieco więcej artykule „Co to jest mutyzm wybiórczy? Objawy, diagnoza, leczenie„.
4. Nadwrażliwość na wszelkiego rodzaju bodźce napływające z otoczenia. Dziecko nieznające miejsca, znajdujące się w otoczeniu nowych zapachów, głośnych dźwięków, jasnego światła i licznych obrazów, traci orientację nie potrafiąc odpowiednio zinterpretować napływających sygnałów. Skutkuje to wewnętrznym chaosem, z którym dziecko nie jest w stanie sobie samodzielnie poradzić. Jaki jest tego efekt? Dziecko nauczone doświadczeniem, stara się unikać podobnych sytuacji, zamykając się we własnym świecie, w którym przestaje odbierać i reagować na wszelkiego rodzaju sygnały. Dziecko potrafi nie reagować nawet na własne imię.
5. Autyzm charakteryzuje także nadmierne porządkowanie zabawek, ustawiania ich jedna za drugą, segregowanie ich według kolorów, kształtów.
6. Cechą charakterystyczną jest także występowanie stereotypowych ruchów, które pozwalają dziecku uspokoić się, poniekąd zapanować nad niekomfortową sytuacją np. klaskanie, kręcenie przedmiotów, uderzanie głową, kołysanie się, itp.

Autyzm w logopedii

Z powodu ograniczonej komunikacji, o której pisałam w pierwszym akapicie, mogą przejawiać się pewne opóźnienia w rozwoju mowy. Zdarza się także, że mowa w ogóle nie występuje.

Mowa dziecka dotkniętego autyzmem jest zazwyczaj stereotypowa. W wypowiedziach dziecka pojawiają się ciągle te same zwroty i słowa. Dzieje się tak, ponieważ dziecko nie chłonie informacji napływających do niego ze środowiska.

U dzieci, u których mowa powoli, ale się rozwija, występują zaburzenia tempa, rytmu, natężenia, intonacji. Pojawiają się także zaburzenia formy i treści wypowiedzi. Ton głosu dziecka może mieć wydźwięk pytający bądź monotonny.

Prócz mowy stereotypowej występuje także powtarzanie słów, tekstów reklam, piosenek, sloganów. Są to tak zwane echolalie, czyli niepotrzebne powtarzanie zwrotów bądź słów usłyszanych z otoczenia. Echolalia dotyczy około 70% osób z autyzmem.

Ocena logopedyczna

Ocena logopedyczna dziecka ze spektrum autyzmu dotyczy przede wszystkim rozumienia mowy, zasobu słownictwa, gramatyki, rytmu oraz melodii.

W przypadku autyzmu logopeda uczy dziecko komunikować się z otoczeniem, nie skupia się na poprawnej artykulacji głosek. Celem logopedy jest, aby mowa, która przestała być dziecku potrzebna w celu komunikowania się, powróciła na nowo.